Cũng như bao game thuộc thể loại RTS khác, ParaWorld vẫn tuân thủ theo những quy tắc cơ bản như xây dựng căn cứ, tạo lính và đem quân đến tấn công và tiêu diệt đối phương.[3] Trong ParaWorld ngoài những chủng loại lính thông thường như cung thủ, chiến binh, pháp sư… người chơi còn được diện kiến những binh chủng đặc biệt được ấn định rõ từ tựa đề của trò chơi: chủng loài khủng long - được coi như chúa tể của thế giới cổ đại. Paraworld có hơn 30 loại khủng long khác nhau bao gồm cả người chơi điều khiển và NPC với đặc tính sức mạnh khác nhau. Chẳng hạn, những loài thân hình đồ sộ như khủng long bạo chúa T-rex sở hữu những đòn sát thương cực lớn có thể dùng để tấn công hay phòng thủ đều khá tốt. Ngược lại, những loài khủng long thân nhỏ với tốc độ thuộc vào loại bậc nhất và có số lượng áp đảo trong game, ngoài chức năng chính là dò thám thì còn có khả năng tiến hành những cuộc truy kích thật sự nếu người chơi sử dụng chiến thuật áp đảo bằng số đông. Ngoài ra, game còn xuất hiện loài khủng long hoang NPC, được chia làm ba dạng khác nhau, một loại bỏ chạy khi bị tấn công, một loại phản công và một loại chủ động tấn công, cả ba đều có điểm chung là người chơi có thể săn chúng để lấy lương thực, hơn nữa còn có thể tận dụng khả năng chuyên chở của chúng để làm công việc vận chuyển trong game.[4]

Bên cạnh đó, tính năng đáng để ý của game chính là giao diện điều khiển khá độc đáo. Bao gồm hai phần:

Với mục tiêu đẩy nhanh nhịp độ chơi, cung cấp cho người chơi khả năng điều khiển quân toàn diện và giảm thiểu các thao tác quản lý vi mô, nhờ hệ thống quản lý khá hữu hiệu này, người chơi có thể quản lý trực tiếp từng đơn vị quân, thông qua ô biểu tượng (icon) riêng của mỗi quân. Với các ô này sẽ cho biết ngay được quân nào đang ở đâu, làm gì, tình trạng sức khỏe ra sao... để đưa ra các mệnh lệnh phù hợp mà không mất công dò tìm trên bản đồ. Được biết, bảng biểu tượng nằm ở bên trái màn hình sẽ chia làm 5 phần, tương ứng với 5 cấp bậc của các đơn vị. Cấp nhỏ nhất sẽ có nhiều ô nhất (cấp 1 – 25 ô) và lớn nhất sẽ có ít nhất (cấp 5 - một ô). Quân càng mạnh thì số ô dành cho quân đó càng ít đi nhằm hạn chế lối chơi ỷ đông hiếp yếu của người chơi. Tương ứng với mỗi ô là hình ảnh đại diện một đơn vị quân và nó thú vị ở chỗ: có thể cho người chơi biết quân đó đang làm gì thông qua một biểu tượng nhỏ đính kèm. Chẳng hạn,khi quân của người chơi đứng yên, chũng sẽ có biểu tượng zzz, lúc đánh nhau thì có hình thanh gươm… Vì vậy,người chơi rất dễ dàng nắm bắt quân mình đang làm gì để có thể sắp xếp. Việc phân chia này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến chiến thuật mà người chơi áp dụng, vì không thể tùy tiện nâng cấp đơn vị nào cũng được, do số lượng các ô cấp cao luôn có giới hạn nên mỗi phe chỉ có thể chứa tối đa 52 đơn vị cùng lúc.[5]

Với chức năng này, game cho phép người chơi chọn cho mình các loại quân phù hợp nhất với từng màn chơi thông qua một bảng sắp xếp, hoặc loại bỏ một số đơn vị cảm thấy không cần thiết để bổ sung thêm các quân quan trọng hay mua thêm một số lượng tài nguyên dự trữ sẵn.[5]

Điểm đặc biệt nữa là tất cả các đơn vị trong game từ cung thủ, bộ binh, cho đến nông dân… đều có thể được thăng cấp bằng việc thu thập điểm kinh nghiệm. Mỗi đơn vị sau khi được lên cấp sẽ thay đổi rõ rệt dáng vẻ bên ngoài và đặc biệt là sức chiến đấu được tăng lên gấp đôi. Vì vậy, việc đưa ra những tính toán cần thiết cho từng loại quân là điều tối quan trọng trong game.[6] Tuy nhiên bảng cấp độ quân này đôi lúc cũng mang lại sự bất lợi khá phiền phức, nếu người chơi để game ở độ phân giải thấp thì nó sẽ choáng hết ¼ màn hình và không thể nào tắt đi được vô tình gây không ít khó khăn cho người chơi trong việc quản lý đơn vị quân về sau này.[7]

Tài nguyên trong ParaWorld bao gồm các loại chính là thịt (food), đá (rock), gỗ (wood) và cuối cùng là đầu lâu (skull). Loại tài nguyên đặc biệt này có được khi ngươi chơi tiêu diệt kẻ thù, các loại thú hay công trình. Chức năng chính của Skull là giúp người chơi nâng cấp các loại công trình, mở ra những công nghệ mới cùng với việc lên cấp đơn vị quân và cả Anh hùng (Hero).[8]

Các Hero ở đây không ai xa lạ mà chính là ba nhân vật chính. Bình thường, họ đã có khả năng chiến đấu cao hơn dân bản địa cùng với các khả năng đặc biệt. Hero cũng có tổng cộng 5 cấp độ như tất cả các đơn vị khác. Mỗi lần lên cấp, họ sẽ học được những kỹ năng cao cấp hơn. Ở cấp 2, Hero có khả năng tăng sức mạnh cho đồng minh, đồng thời làm yếu kẻ thù xung quanh mình. Tới cấp 3, họ sẽ học được những chiêu thức đặc biệt có sức công phá rất lớn. Đến cấp 4, Hero sẽ mở khóa các loại kỹ năng nâng cấp đặc thù cho từng bộ tộc mà họ liên kết. Lên đến cấp cao nhất, các kỹ năng của Hero sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ đội quân của người chơi, như làm tăng lượng máu cho tất cả các đơn vị.[6]

Tuy nhiên do số lượng Hero trong ParaWorld khá ít ỏi và vai trò rất mờ nhạt. Nguyên nhân chủ yếu là do các Hero có quá ít kỹ năng để thể hiện bản thân mà thường chỉ có một vài chiêu thông thường như tăng tốc độ, bơm máu cho đồng đội, còn lúc giao tranh thì chỉ có một số kỹ năng gây sát thương tương đối. Vì vậy trong các trận giao tranh, phần lớn những Hero này thường bị khuất giữa một đạo quân hùng mạnh vì các kỹ năng quá yếu đuối nếu không muốn nói là vô dụng. AI (trí tuệ nhân tạo) của game không có gì khác biệt so với các game cùng thể loại vì đa phần máy chỉ biết tấn công một mục tiêu được định sẵn trên đường đi mà không kịp ứng biến chiến thuật phù hợp, có lúc máy chỉ đứng ngơ ra mà không có bất cứ hành động chống trả nào khi bị người chơi tấn công. Do vậy, người chơi rất dễ dàng giành lấy chiến thắng trong game nhiều khi chỉ bằng những thủ thuật đơn giản.[9]